Hen moet ons vertegenwoordigen
Laatst hoorde ik iemand tijdens een identiteitssessie zeggen: ‘Hen moet ons vertegenwoordigen’. Mijn schrijversbrein reageerde meteen. ‘Wat zegt ze nou?’ Ook bij andere aanwezigen merkte ik een reactie. De uitspraak lijkt grammaticaal niet te kloppen. Toch is ‘ie wel correct als je verwijst naar iemand die de voorkeur geeft aan genderneutrale voornaamwoorden. Grammatica en sociaal gedachtegoed zorgen in dit geval voor een taaldilemma. Hoe ga je hier als schrijver en als organisatie mee om?
Tijdens deze sessie werkten deelnemers in groepjes aan onze oefening: Welke BN’er moet jullie organisatie vertegenwoordigen als jullie worden uitgenodigd bij een praatprogramma? Iemand koos voor Raven van Dorst en zei: ‘Hen moet ons vertegenwoordigen.’ Haar collega verzuchtte: ‘Oh ja, dan moeten we dát natuurlijk ook gaan zeggen: hen…’ Er ontstond rumoer en discussie.
Voor wie Raven niet kent, Raven is een Nederlandse zanger en tv-persoonlijkheid. Jaren geleden onthulde Raven, toen nog Ryanne, hermafrodiet te zijn. Op Bevrijdingsdag 2021 maakte die bekend klaar te zijn met het ‘hokjesdenken’. De artiest veranderde hun naam in Raven en besloot dat mensen naar hen mogen verwijzen met de genderneutrale voornaamwoorden: ‘die’ of ‘hen’.
Terwijl ik dit opschrijf, merk ik hoezeer ik oplet om de genderneutrale voornaamwoorden correct te gebruiken. Als dat al grammaticaal ‘correct’ kan… Eens even uitzoeken waar de pijn precies zit. ‘Hen’ is oorspronkelijk het woord voor de derde persoon meervoud. Aha! Meervoud! Maar als ik het heb over Raven, heb ik het over één persoon. Dus ontstaat er een botsing. Wat is dan doorslaggevend: grammatica of sociale principes?
Terug naar de identiteitssessie. Ondanks de discussie over het voornaamwoord, werden de aanwezigen het unaniem eens over de tafelgast. Alle groepjes kozen Raven. De reden? ‘Als we willen dat ons medewerkersbestand een afspiegeling wordt van de maatschappij, dan moeten we diversiteit en inclusie laten zien.’ Dat heb ik vaker gehoord. Maar echt divers en inclusief zíjn vraagt veel meer van een organisatie dan het alleen laten zíen.
Taal heeft daar invloed op. Misschien dat wat er gebeurde tijdens de sessie, me daarom ook zo opviel. Ik dacht bij mezelf: Jullie willen allemaal inclusief zijn, maar zijn in rep en roer omdat jullie het woordje ‘hen’ moeten gebruiken in plaats van ‘zij’!?
Tuurlijk, als schrijver wil je correcte taal gebruiken. Maar wat is correcte taal? Wat is grammaticale juistheid? Taal leeft. We kunnen taal aanpassen aan onze eigen behoeftes. Ooit hebben we met z’n allen afgesproken dat we ‘hen’ alleen gebruiken als meervoudsvorm. Nu is er behoefte aan het gebruik van ‘hen’ om te verwijzen naar één persoon. Dan passen we onze taal toch aan? Uiteraard is dat even wennen. Maar niet onoverkomelijk, lijkt me.
